Stowarzyszenie Powidzkiego Parku Krajobrazowego bierze czynny udział w działaniach na rzecz poprawy zasobów wodnych jezior Powidzkiego Parku Krajobrazowego i obszarów powiązanych. Corocznie w uchwałach Walnego Zebrania Członków w sprawie kierunku działań Stowarzyszenia, wskazujemy za priorytetowe działania służące poprawie zasobów wodnych.

8 listopada 2022 r. w Wilczynie zawarto list intencyjny dotyczący podjęcia współpracy w zakresie realizacji zadania pn. „Zwiększenie retencji i ochrony przeciwpowodziowej środkowej Warty poprzez wykorzystanie potencjału zbiorników powyrobiskowych w zlewni Biskupiej Strugi oraz przystosowanie Kanału Ślesińskiego do przerzutu wód”. List został zawarty pomiędzy ZE PAK S.A., Województwem Wielkopolskim, Powiatem Słupeckim, Powiatem Gnieźnieńskim, Gminą Powidz, Gminą Kleczew, Gminą Ostrowite, Gminą Witkowo, Gminą Wilczyn, Gminą Jeziora Wielkie, Gminą Orchowo, Gminą Kazimierz Biskupi oraz Nadleśnictwem Miradz a PGW Wody Polskie. Zgodnie z zapisami listu intencyjnego dokumentacja projektowa dla tych zadań jest opracowywana przez ZE PAK S.A., PGW Wody Polskie odpowiedzialne miały być za koordynację współpracy przy realizacji projektu w zakresie informowania stron porozumienia o podejmowanych działaniach i ich efektach, realizację inwestycji poprzez uzyskanie wymaganych decyzji administracyjnych, w tym pozwolenia wodnoprawnego oraz decyzji o pozwoleniu na budowę, zapewnienie wkładu finansowego w modernizację pompowni Morzysław i Pątnów, rozliczenie finansowe oraz jej późniejszą eksploatację. Samorządy i pozostałe instytucje wymienione w liście intencyjnym zadeklarowały niezwłoczne procedowanie i pomoc w uzyskiwaniu niezbędnych decyzji i pozwoleń związanych z budową rurociągu.

30.10.2024 r. odbyło się posiedzenie Komisji Ochrony Środowiska i Obszarów Wiejskich Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski, poświęcone w znacznej mierze dyskusji na temat poprawy zasobów wodnych na terenie Pojezierza Gnieźnieńskiego.

W spotkaniu udział wzięli przedstawiciele: PGW Wody Polskie, Agencji Rozwoju Regionalengo w Koninie, ZE PAK S.A., Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Poznaniu, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego, Zespołu Parków KRaobraozwych Województwa Wielkopolskiego oraz samorządów, których problem ubywania wody w jeziorach dotyczy w największym stopniu: Witkowo, Kleczew, Wilczyn, Ostrowite, Jeziora Wielkie. Trudne rozmowy, trwające od kilkunastu już lat, nie pozwoliły póki co wypracować zadowalającego kompromisu. Co ciekawe, problemem nie są pieniądze, bo te zostały zapewnione z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Jednak z braku konkretnych decyzji i działań mogą przepaść. PGW Wody Polskie podczas spotkania oświadczyły, że zadanie objęte listem intencyjnym z 2022 r. (przerzut wód z J. Gosławskiego do zbiornika po odkrywce węgla brunatnego Kazimierz Północ), nie jest ich zadaniem statutowym i Wody Polskie nie będą go realizować.

Zarząd Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski 13.11.2024 r. wystosował w tej sprawie stanowisko do Prezesa Rady Ministrów.

W celu naświetlenia problemu 20.11.2024 r. Stowarzyszenie Powidzkiego Parku Krajobrazowego zorganizowało konferencję prasową z udziałem mediów krajowych i lokalnych. Media realizowały też materiały na temat problemu w innych terminach i miejscach np. w Skorzęcinie, Powidzu, Przybrodzinie.

Uchwałą nr 35 z dnia 10.12.2024 r. Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia Powidzkiego Parku Krajobrazowego, w związku z brakiem działań ze strony PGW Wody Polskie, podjęło decyzję o czynnym włączeniu się w realizację przedsięwzięcia przerzutu wód i objęciu roli lidera projektu oraz wnioskowaniu o środki UE na ten cel.

13 stycznia w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu odbyło robocze spotkanie poświęcone skutkom deficytu wód i przywrócenia zasobów wodnych jezior Powidzkiego Parku Krajobrazowego i na obszarach przyległych.

Gospodarzem spotkania był Jacek Bogusławski, Członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego. Wśród przybyłych gości znaleźli się m. in. Paulina Hennig-Kloska, Ministra Klimatu i Środowiska, Joanna Kopczyńska, Prezeska Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie i Piotr Otawski, Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, Maciej Sytek, Pełnomocnik Zarządu Województwa ds. restrukturyzacji Wielkopolski Wschodniej i Prezes Zarządu Agencji Rozwoju Regionalnego S. A. w Koninie, a także Dyrekcje Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej w Poznaniu i Bydgoszczy oraz Starostowie Powiatów, Wójtowie i Burmistrzowie Gmin należących do Stowarzyszenia Powidzkiego Parku Krajobrazowego. W spotkaniu uczestniczył także przedstawiciel ZE PAK S. A. oraz Prof. Jan Przybyłek z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, który przedstawił analizę naukową stanu aktualnego i możliwości naprawcze oraz najważniejsze aspekty merytoryczne związane z lejem depresji powstałym wskutek prowadzenia odkrywkowej eksploatacji węgla brunatnego a obejmującym swym zasięgiem Jeziora Powidzkiego Parku Krajobrazowego na Pojezierzu Gnieźnieńskim. Podczas spotkania zweryfikowano najpilniejsze i realne zadania wynikające z podpisanego w listopadzie 2022 r. listu intencyjnego w sprawie realizacji projektu polegającego na zwiększeniu retencji i ochrony przeciwpowodziowej środkowej Warty poprzez wykorzystanie potencjału zbiorników powyrobiskowych w zlewni Biskupiej Strugi oraz przystosowanie Kanału Ślesińskiego do przerzutu wód. Ważne, że wszyscy uczestnicy spotkania mają świadomość faktu, że Jeziora Powidzkiego Parku Krajobrazowego wysychają i trzeba ratować te najczystsze przepiękne jeziora: Powidzkie, Niedzięgiel, Budzisławskie czy Wilczyńskie. Problem związany z obniżającym się poziomem wód jest procesem trwającym już wiele i jest efektem zarówno leja depresyjnego powstałego wskutek eksploatacji węgla brunatnego, jak i postępujących zmian klimatycznych i obniżającej się ilości opadów atmosferycznych.

Podczas spotkania, Joanna Kopczyńska Prezeska Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie oraz Dyrektorzy Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej w Poznaniu i Bydgoszczy Michał Wierzbicki i Piotr Kurnatowski zapewnili o bardzo intensywnych pracach projektowych odnoszących się do czterech zweryfikowanych zadań. Wody Polskie mają być gotowe z fiszkami projektowymi przed upływem I kwartału tego roku. Te zapewnienia napawają optymizmem co do możliwości wydatkowania części środków pochodzących z Funduszu na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Przypomnijmy jednak, że jak zaznacza Instytucja Zarządzająca Programem Fundusze Europejskie dla Wielkopolski, ze względu na restrykcyjne wymagania dotyczące terminu kontraktacji i wydatkowania, te środki można zabezpieczyć najdłużej do końca 2025 r. Po upływie tego terminu, jeśli nie będzie pewności co do możliwości realizacji powyższych zadań inwestycyjnych w obecnej perspektywie finansowej UE, środki niewykorzystane na realizację tego projektu będą musiały zostać przesunięte na inne cele.

Warto także zaznaczyć, że wszyscy sygnatariusze listu intencyjnego z 8 listopada 2022 r. potwierdzili konieczność jego aneksowania oraz weryfikacji listy projektowej i podziału zadań oraz wstępny kosztorys ich realizacji. Ma to nastąpić do końca stycznia br. Jakub Gwit, Prezes Stowarzyszenia Powidzkiego Parku Krajobrazowego zobowiązał się do przygotowania takiego aneksu w konsultacji z Państwowym Gospodarstwem Wodnym Wody Polskie i przedstawienia projektu znowelizowanego porozumienia do zaakceptowania, przez wszystkich sygnatariuszy, zweryfikowanych najpilniejszych zadań oraz wynikających z tego obowiązków poszczególnych organów i podmiotów.

Stowarzyszenie Powidzkiego Parku Krajobrazowego przygotowało nowy projekt listu intencyjnego, który został przesłany do konsultacji stronom. Poproszono o objęcie patronatu nad listem intencyjnym i realizacją projektu przez Minister Klimatu i Środowiska oraz Ministra Infrastruktury (pod ten resort podlegają PGW Wody Polskie).

W nawiązaniu do tego spotkania Stowarzyszenie Powidzkiego Parku Krajobrazowego pismem z dnia 3.02.2025 r. zaapelowało do Prezes PGW Wody Polskie pani Joanny Kopczyńskiej o podjęcie się przez tę instytucji realizacji kolejnego etapu (po przerzucie wody i napełnieniu zbiornikach po odkrywkach) – przerzutu wód w kierunku jezior z zbiornika po odkrywce Kazimierz Północ, na przedpola sandrowe jezior Budzisławskiego i Wilczyńskiego, tak żeby infiltracyjnie woda mogła zasilać ten rejon.

11 lutego w Koninie odbyło się spotkanie robocze z udziałem interesariuszy zaangażowanych w projekt odbudowy zasobów wodnych obszaru Powidzkiego Parku Krajobrazowego. Na zaproszenie Posła na Sejm RP Tomasz Piotr Nowak odbyło się pierwsze z comiesięcznych roboczych spotkań, podczas którego omówiono kwestie dotyczące działań zmierzających do jak najszybszej rekultywacji wyrobisk pokopalnianych. "Trzeba zwiększyć tempo prac aby zdążyć z wydatkowaniem środków europejskich na ratowanie jezior z Pojezierza Gnieźnieńskiego i zalewania miejsc po odkrywkach (Jóźwin2b)" - podkreśla poseł Nowak na swoim profilu na FB -"Prezes Wód Polskich zapewniła pełne wsparcie merytoryczne i organizacyjne dla Naszych działań. Stowarzyszenie Powidzkiego Parku Krajobrazowego przygotowuje list intencyjny wyznaczający zadania." Aktualnie przygotowywany jest nowy podział zadań, co wynika z decyzji Wód Polskich o rezygnacji z głównego przedsięwzięcia dot. przerzut wody z Warty do zbiorników po odkrywkach. Podział zadań przybierze formę listu intencyjnego, którego projekt znajduje się w konsultacjach u zainteresowanych stron. Równolegle ZE PAK Spółka Akcyjna przygotowuje dokumentację projektową i środowiskową, niezbędne do uzyskiwania pozwoleń na realizację zadania. Wody Polskie mają w tym nowym podziale zadań służyć wsparciem merytorycznym, ale też ich organy będą właściwie do wydawania pozwoleń wodnoprawnych. W spotkaniu wzięli udział: Tomasz Piotr Nowak - Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej , Jacek Wojciech Bogusławski - Członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego, Joanna Kopczyńska - Prezes Wody Polskie, Piotr Woźny - Prezes ZE PAK Spółka Akcyjna, Jakub Gwit - wójt Gminy Powidz - Stowarzyszenie Powidzkiego Parku Krajobrazowego Maciej Sytek - Prezes Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. w Koninie.

Ponadto Wójt Gminy Powidz i Burmistrz Miasta i Gminy Witkowo odbyli spotkania w PGW Wody Polskie RZGW Poznań 9.01.2025 r. i Bydgoszcz 10.02.2025 r. z dyrekcją instytucji w celu omówienia innych projektów, które mogą pozwolić poprawiać zasoby wodne oraz w sprawach bieżących.

Obecnie ZE PAK, wywiązując się z zobowiązań z listu intencyjnego z listopada 2022 r. przygotowuje dokumentację środowiska i projektową dla przedsięwzięcia związanego z przerzutem wód. Przed Wójtem Kazimierza Biskupiego toczy się postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia.

W związku z postanowieniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu oraz wskazanym zakresem, przygotowywany jest raport z oceny oddziaływania na środowisko. Termin wykonania raportu to październik br.

Opracował: Jakub Gwit, 27.02.2025 r.